Pierwsze wzmianki dotyczące Ochotniczej Straży Pożarnej w Niewachlowie znaleźć można w Rejestrze Stowarzyszeń i Związków Województwa Kieleckiego z lat 1921 – 1935. Wertując kolejne stronice spisu znajdziemy informację, że 6 grudnia 1927 roku zostało zarejestrowane Towarzystwo Straży Ogniowej w Niewachlowie. Jest to oficjalna data powstania naszej jednostki. Nieoficjalnie Ochotnicza Straż Pożarna na terenie dzisiejszego osiedla Niewachlów istniała prawdopodobnie znacznie wcześniej. Jak wcześnie, tego niestety nie udało się ustalić.

Można założyć, że tak jak w przypadku innych miasteczek i wsi, tak również w Niewachlowie działał nieformalny oddział złożony z ochotników, którego zadaniem była walka z żywiołem jakim jest ogień. Potwierdzeniem tej tezy może być wykaz członków straży pożarnej zorganizowanej w wsi i gminie Niewachlów. Spis zawierający imię i nazwisko, wiek, funkcję jaką dana osoba pełniła, zawód i przynależność partyjną przygotowany został w lipcu 1927 roku, a więc kilka miesięcy przed zarejestrowaniem straży. W piśmie wystosowanym do Starostwa Kieleckiego w Kielcach 7 sierpnia 1927 roku czytamy: „Stosowanie do polecenia z dnia 27 lipca 1927 roku, tj. po przeprowadzeniu poufnego wywiadu, przedkłada się wykaz członków straży pożarnej zorganizowanej we wsi i gminie Niewachlów z wyszczególnieniem zapatrywań politycznych. W stosunku do obecnego rządu są przychylnie nastawieni”.

Pierwszym prezesem OSP w Niewachlowie był ówczesny wójt gminy – Antoni Detka. Jego zastępcą wybrany został Jan Pięta, sekretarzem – Wojciech Grzesik, skarbnikiem Michał Detka a gospodarzem Józef Śmiech. W skład dowództwa weszli: naczelnik – Jan Dudzik oraz jego zastępca Wincenty Król. Komisja rewizyjna zbierała się w składzie: Józef Szczepanek, Jan Detka i Jan Ludwikowski. Jednostka liczyła 3 odziały, w skład których wchodziło 43 członków czynnych. Najmłodszy strażak – Stanisław Surma miał 17 lat, najstarszy wcześniej wymieniony Jan Pięta – 59. Jeżeli chodzi o zawód to przeważali rolnicy i robotnicy, choć przeglądając wykaz znaleźć można m.in. przedstawicieli takich zawodów jak: nauczyciel, kancelista (pisarz kancelaryjny), woźny, kowal, rymarz, hutnik, szewc, stolarz. Niemal wszyscy członkowie OSP w Niewachlowie byli bezpartyjni. Patrząc na nazwiska strażaków ochotników można śmiało powiedzieć, iż w owym czasie OSP była „rodzinnym interesem” rodziny Detków. Aż 11 członków towarzystwa nosiło właśnie takie nazwisko.

17 maja 1935 roku przyjęty został nowy statut, który podpisało 15 członków stowarzyszenia: Antoni Detka, Stanisław Detka, Wojciech Grzesik, Stanisław Woźniak, Jan Detka, Józef Wrona, Teofil Pawłowski, Stanisław Durlej, Stanisław Karyś, Jan Mikołajczyk, Karol Detka, Antoni Trojan, Józef Moćko, Józef Śledź i Józef Zapała. Statut określał prawa i obowiązki członków OSP. Członkiem czynnym był każdy członek, który stale wykonywał bezpłatnie dla stowarzyszenia czynności przewidziane w statucie lub regularnie opłacał składkę członkowską w wysokości 50 groszy rocznie. Członkiem popierającym mógł zostać każdy, kto nie będąc członkiem czynnym, opłacał składkę w wysokości 2 złotych rocznie. Jeżeli ktoś miał gest i wpłacił jednorazowo dwudziestokrotność składki dla członków popierających, stawał się automatycznie członkiem wspierającym i swą funkcję pełnił dożywotnio.

15 lipca 1935 roku na mocy decyzji Wojewody Kieleckiego z dnia 10 lipca 1935 r. Nr SP.S. 5/292/35 wydanej na podstawie art. 21 prawa o stowarzyszeniach z dnia 27 października 1932 r., wpisano do Rejestru Stowarzyszeń i Związków Kieleckiego Urzędu Wojewódzkiego pod numerem 394 stowarzyszenie pod nazwą Stowarzyszenie OSP w Niewachlowie. W zarządzie nastąpiło kilka zmian w porównaniu do składu personalnego z 1927 roku. Funkcję prezesa nadal pełnił Antoni Detka, a sekretarza Wojciech Grzesik. Nowym naczelnikiem wybrano Stanisława Detkę, wiceprezesem został Stanisław Durlej, skarbnikiem Stanisław Woźniak a gospodarzem Stanisław Karyś. Do zarządu weszli ponadto: Teofil Pawłowski oraz Józef Wrona.

Lata II Wojny Światowej to czarna plama jeśli chodzi o historię OSP w Niewachlowie. Trudno znaleźć jakiekolwiek informacje dotyczące tego okresu. Można przypuszczać, że tak jak w przypadku innych ochotniczych straży, działalność naszej jednostki zamarła. Być może wojenna zawierucha doprowadziła do rozwiązania OSP.

Po wojnie minęło kilka lat zanim reaktywowano straż pożarną w Niewachlowie. Z ewidencji stowarzyszeń zarejestrowanych w powiecie Kieleckiem za lata 1957-1972 wynika, że OSP wznowiła działalność 31 stycznia 1949 roku (została oficjalnie zarejestrowana jako stowarzyszenie). Prezesem został Józef Ludwikowski, naczelnikiem – Franciszek Szczepanek, skarbnikiem Stefan Czarnecki, sekretarzem Marian Trojan a gospodarzem Władysław Stępniewski. Członkami zarządu zostali wybrani ponadto: Włodzimierz Szczepanek, Stanisław Rutka oraz Karol Rumas.

7 lutego 1960 roku odbyło się walne zebranie sprawozdawczo-wyborcze OSP w Niewachlowie, na którym przedstawiono sprawozdanie z działalności OSP, sprawozdanie finansowe oraz wybrano nowych członków zarządu. Prezesem został Michał Szach, zastępcą Ryszard Usil, naczelnikiem Krzysztof Durlej, skarbnikiem Stanisław Durlej, sekretarzem Jan Marek. Funkcję gospodarza pełnił Franciszek Sarnecki. 28 lutego 1965 roku odbyło się kolejne walne zebranie. Skład zarządu nie zmienił się. O tym, że OSP w Niewachlowie była liczącą się w powiecie kieleckim jednostką, niech świadczy fakt, iż zgodnie z zarządzeniem nr 3/66 z 14 marca 1966 roku w sprawie ustalenia wymiaru czasu pracy i wysokości wynagrodzenia w sprawie kierowców w OSP typu „S” nasza straż otrzymała do wykorzystania 160 godzin i 1000 zł – najwięcej ile można było dostać.

28 maja 2001 roku zostało zarejestrowane Stowarzyszenie OSP w Niewachlowie. W zarządzie znaleźli się: prezes – Marian Skowron, naczelnik – Witold Januszewski, z-ca naczelnika – Andrzej Myszko, sekretarz – Jacek Wrona, skarbnik – Stanisław Wrona, gospodarz – Józef Stokowiecki, członkowie zarządu – Leszek Wrona oraz Jerzy Gorajski. W 2004 roku działalność jednostki została zawieszona. 16 marca 2009 roku, po blisko pięciu latach przerwy spowodowanej zawieszeniem, Ochotnicza Straż Pożarna w Niewachlowie znowu stanęła na straży bezpieczeństwa w swoim rejonie. I tego bezpieczeństwa strzeże do dziś.

Autor: Łukasz Rogóla

–
źródło: zbiory Archiwum Państwowego w Kielcach

Zabrania się kopiowania, wykorzystywania i rozpowszechniania treści artykułu w całości lub częściowo bez pisemnej zgody autora.